| Arabic |
| has gloss | ara: عصر التنوير (Age of Enlightenment) مصطلح يشير إلى القرن السادس عشر في الفلسفة الأوروبية وغالبا ما يعتبر جزءا من عصر أكبر يضم أيضا عصر العقلانية. المصطلح يشير إلى نشوء حركة ثقافية تاريخية دعيت بالتنوير والتي قامت بالدفاع عن العقلانية ومبادئها كوسائل لتأسيس النظام الشرعي للأخلاق والمعرفة (بدلا من الدين.و من هنا نجد ان ذلك العصر هو بداية ظهور الافكار المتعلقة بتطبيق العلمانية رواد هذه الحركة كانوا يعتبرون مهمتهم قيادة العالم إلى التطور والتحديث وترك التقاليد الدينية والثقافية القديمة والأفكار اللاعقلانية ضمن فترة زمنية دعوها "بالعصور المظلمة". ماهية عصر التنوير |
| lexicalization | ara: التنوير |
| lexicalization | ara: عصر التنوير |
| Aragonese |
| has gloss | arg: A ilustrazión ye una corrient filosofica, politica e sozial, que aparexe en Franzia, o Reino Unito e Alemaña e que dimpués sestendilló ta atras partis dOczident mientres do sieglo XVIII, dito Sieglo das Luzes. |
| lexicalization | arg: Ilustración |
| Egyptian Arabic |
| has gloss | arz: التنوير دى حركه ثقافيه كانت فى اوروبا فى القرن التمنتاشر , وبيتسمى القرن التمنتاشر عصر التنوير علشان كده. وكانت الحركه دى حركه عملها مجموعه من الفلاسفه . ومن الافكار الاساسيه اللى سادت فى المرحله دى هيا الاعتماد على المنطئ . |
| lexicalization | arz: عصر التنوير |
| Azerbaijani |
| has gloss | aze: Maarifçilik dövrü (fr. siècle des lumières, alm. Aufklärung) XVII- XVIII əsrlərdə Avropa mədəniyyətində mənəvi durum. Maarfçiliyin incəsənətdə proyeksiyaları: barokko, rokoko və klassizm, fəlsəfədə isə - deizm və mexanisizm olmuşdur. Maarfçilik İntibahı əvəz edib romantizm dövrünü qabaqlayır. |
| lexicalization | aze: Maarifçilik Dövrü |
| Bavarian |
| has gloss | bar: Unta da neizeitlichn Aufklärung vastaeht ma an Prozess, wo de Leid, voa ollem die Armen und eha Ungebildeten, ogfangt hom si Gedonkn z' mocha üba as Wejdbuid, oda ob des wos eana bis dohi vo da Kirch und de Herrscher gsogt woan is, übahaupts richtig is. |
| lexicalization | bar: Aufklärung |
| Belarusian |
| lexicalization | bel: Асветніцтва |
| Bosnian |
| has gloss | bos: Doba prosvjetiteljstva (engleski: The Age of Enlightenment; francuski: Siècle des Lumières; njemački: Aufklärung; španski: Ilustración; italijanski: Illuminismo; portugalski: Iluminismo) je bio pokret u evropskoj i američkoj filozofiji 17. vijeka (obično označavan i kao Doba razuma). |
| lexicalization | bos: prosvjetiteljstvo |
| Bulgarian |
| has gloss | bul: Просвещението е духовно движение, обхващащо периода от края на XVII до началото на XIX век (според някои, като официална дата на започване на Просвещението може да се посочи 1715 — годината, в която Луи XIV умира). Просвещението продължава да има влияние и през XIX век. Хората започнали да си задават въпроси, които вълнували човечеството от векове. Просвещението се отразило най-вече в литературата и културата, както и върху мисленето на хората. |
| lexicalization | bul: Просвещение |
| Catalan |
| has gloss | cat: La iŀlustració (francès: Les Lumières; alemany: Aufklärung; anglès: Enlightenment; italià: Illuminismo) és un corrent filosòfic, polític i social, que apareix a França, el Regne Unit i Alemanya i que després sestén a daltres parts dOccident durant el segle XVIII, lanomenat Segle de les Llums. Al llarg del segle, malgrat mantenir-se les característiques bàsiques de labsolutisme de lAntic Règim, lintens impuls demogràfic i econòmic i leclosió del pensament iŀlustrat van obrir les portes a una època de revolucions burgeses encapçalades per la Revolució Francesa i per la Revolució Industrial. El seu nom en diferents llengües fa referència a la raó, identificada amb la llum, ideal i guia dels homes de l'època. |
| lexicalization | cat: Il·lustració |
| lexicalization | cat: Iŀlustració |
| Czech |
| has gloss | ces: Osvícenství je intelektuální hnutí, životní postoj a filozofický směr 18. století, který znamenal převrat ve vývoji evropského myšlení. Osvícenství je odmítavou reakcí na barokní religiozitu, proti níž staví vlastní prostředky a možnosti člověka: racionalismus, logiku a humanismus. Vytvořilo vlastní duchovní, etické a estetické principy, do té doby neznámé, které daly základ mj. dnešním konceptům občanské svobody a rovnosti, demokracie, pokroku a lidských práv. |
| lexicalization | ces: osvícenství |
| Welsh |
| has gloss | cym: Cyfnod yn y deunawfed ganrif yn Ewrop a threfedigaethaur Amerig oedd yr Oleuedigaeth gydar cysyniad o ddod allan o amseroedd tywyll o anwybodaeth i oes newydd o wyddoniaeth, llywodraeth a dyneiddiaeth. |
| lexicalization | cym: Yr Oleuedigaeth |
| Danish |
| has gloss | dan: Oplysningstiden var en periode i Europas historie, som regnes fra omkring 1690 til omkring 1800. Begrebet "oplysning" hentyder til at filosofien og naturvidenskaben i denne periode udvidede menneskets viden om verden og samtidig brugte resultatet til at stille spørgsmål ved de urokkelige autoriteter som kongemagt og kirken. Begrebet oplysning er et udtryk, der har været i brug siden oldtiden som betegnelse for både religiøst og filosofisk klarsyn. Begrebet "oplysningstid" stammer fra Immanuel Kants værk Beantwortung der Frage: Was Ist Aufklärung? fra 1784: "Hvis nogen spørger, lever vi i en oplyst tid? ville svaret være, Nej, vi lever i Oplysningstiden." |
| lexicalization | dan: oplysningstiden |
| German |
| has gloss | deu: Das Zeitalter der Aufklärung gilt als eine Epoche der geistigen Entwicklung der westlichen Gesellschaft im 17. bis 18. Jahrhundert, die besonders durch das Bestreben geprägt war, das Denken mit den Mitteln der Vernunft von althergebrachten, starren und überholten Vorstellungen, Vorurteilen und Ideologien zu befreien und Akzeptanz für neu erlangtes Wissen zu schaffen. |
| lexicalization | deu: Aufklärung |
| lexicalization | deu: Zeitalter der Aufklärung |
| Modern Greek (1453-) |
| has gloss | ell: Ο Διαφωτισμός αποτελεί σημαντικό πνευματικό κίνημα που τοποθετείται στα μέσα του 18ου αιώνα, τον οποίο οι ίδιοι οι Γάλλοι Διαφωτιστές απεκάλεσαν «Siècle des lumières», θεωρώντας εαυτούς ως φωτοδότες. |
| lexicalization | ell: Διαφωτισμός |
| Esperanto |
| has gloss | epo: Klerismo aŭ Jarcento de la Lumoj (de:Aufklärung en:The Enlightenment es:Ilustración et:Valgustusajastu fr:Siècle des lumières nl:verlichting) estas nomo de movado en la 18-a jarcento en Eŭropo, kiu celis disvatigi raciecon kontraŭ superstiĉo. Frukto de tio estas la apero de la Enciklopedio de Diderot kaj d'Alembert en kiu kunlaboris ankaŭ Voltaire, Rousseau, kaj Montesquieu. |
| lexicalization | epo: Klerismo |
| Estonian |
| has gloss | est: Valgustusajastu (prantsuse keeles siècle des lumières, saksa keeles Zeitalter der Aufklärung, inglise keeles Age of Enlightenment, vene keeles Просвещение) oli ajajärk 18. sajandi Euroopas, mil vähenes usk traditsioonilistesse religioossetesse printsiipidesse, kirikusse ja seisuslikesse autoriteetidesse ning hakati rohkem väärtustama ratsionaalset mõtlemist, demokraatiat, inimõigusi ja teadust. |
| lexicalization | est: Valgustusajastu |
| Basque |
| has gloss | eus: Argien Mendea edo Ilustrazioa XVII. eta XVIII. mendeen artean garatu zen garai filosofiko eta zientifiko aberatsa izan zen. |
| lexicalization | eus: Argien Mendea |
| Extremaduran |
| has gloss | ext: Lilustración , tamién coñecíu comu el sigru e las lucis, es una corrienti filusufía, política i social, quapaici en Francia, el Réinu Uñiu i Alemaña i qualuspués sesperrió ata algotras partis d'Ocienti duranti el sigru XVIII, hucheau sigru e las lucis. |
| lexicalization | ext: Ilustración |
| Faroese |
| has gloss | fao: Upplýsingartíðin er heiti á mentanarligum ráki í Evropa, sum fylgdi eftir renesansuna. Upplýsingartíðin verður roknað at byrja við John Locke (1632 - 1704) og enda við Immanuel Kant (1724 - 1804). Meginhugsanin í upplýsingartíðini er bjartskygd fatan av mannavitinum og vón um eina bjarta framtíð fyri mannaættina. Longu í renesansuni var heimspekin byrjað at gera seg leysa av gudfrøðiliga grundarlagnum, og henda gongd verður fullførd við upplýsingartíðini. Tað eru serliga Ongland, Skotland, Týskland og Frakland, sum eru háborgin í upplýsingartíðini. |
| lexicalization | fao: upplýsingartíðin |
| Persian |
| has gloss | fas: عصر روشنگری (Age of Enlightenment) در تاریخ فلسفهٔ اروپا، اصطلاحی است که برای سدهٔ هجدهم میلادی و یا دورهٔ طولانیتر یعنی عصر خردگرایی در سده هفده بهکار میرود. |
| lexicalization | fas: عصر روشنگری |
| Finnish |
| has gloss | fin: Valistus oli 1700-luvun jälkipuoliskon eurooppalainen aatevirtaus, joka korosti muun muassa järjen ja tiedon merkitystä. Valistusaate pyrki järkeen nojautuen perusteellisiin uudistuksiin kulttuurin ja yhteiskuntaelämän aloilla. Tavoitteena oli uusi uljas ihminen. |
| lexicalization | fin: valistus |
| French |
| has gloss | fra: Le siècle des Lumières tire son nom du mouvement intellectuel, culturel et scientifique aux multiples manifestations connues sous le nom de Lumières. Il est souvent utilisé dans la littérature historique comme synonyme de européen. |
| lexicalization | fra: Lumières |
| lexicalization | fra: Siecle des Lumieres |
| lexicalization | fra: siècle des Lumières |
| Western Frisian |
| has gloss | fry: De ferljochting hâldt yn de politike en filosofyske beweging dyt de opfettingen oer polityk, filosofy, wittenskip en religy binnen de westerske wrâld tige yngeand wizige hat. It begjin en ein fan dizze beweging is net krekt oan te jaan, mar lei rûchwei tusken 1650 en de Frânske Revolúsje op e ein fan de 18e ieu. |
| lexicalization | fry: ferljochting |
| Galician |
| has gloss | glg: A Ilustración é a corrente intelectual de pensamento que dominou Europa no século XVIII baseada no corpo doutrinal dun grupo de filósofos, na súa maioría franceses, que facía énfase na razón e na ciencia como formas de explicar o universo. Foi un dos movementos impulsor do capitalismo e da sociedade moderna. Tivo unha dinámica rápida nos países protestantes e máis lenta nos demais estados da Europa. |
| lexicalization | glg: Ilustración |
| Alemannic |
| has gloss | gsw: Under Ufklärig verstoht me im Allgemeine en Emanzipationsprozäss, wo individuell und gsellschaftlig geistig isch. Drbeii wärde d Dänkwiise kritisch hinderfrogt, wo uf em Glaube an Autoritäte beruehe. Es wird verlangt, ass me „si eignig Verstand“ wurd bruuche. Dr ufklärti Mensch söll nüme an d Vorgabe vo de Obrigkeite oder Zwäng vo Mode und Ziitgeist bunde si, sondern si Läbe und Dänke sälber bestimme. Die europäischi Ufklärig Im Spezielle verstoht me under dr europäische Ufklärig d Abkehr von dr christlig-mittelalterlige Läbenshaltig. Si het in dr Renaissance aagfange, wo Elemänt vo dr Antike vom Gegebild zum Vorbild gmacht worde si. In dr Renaissance und dr Reformation het s Ziitalter vo dr Ufklärig aagfange mit dr Konsolidierig vo dr französische Staatsmacht im 17. Johrhundert. Ziitalter vo dr Ufklärig Me cha s Ziitalter vo dr Ufklärig noch em Romaniste Werner Krauss iideile in *d Früehufklärig, wo s ufklärerischi Gedankeguet vor allem dur gheimu und anonymi Text verbreitet worde isch und mündlig in exklusive "cercles de pensées". |
| lexicalization | gsw: Aufklärung |
| lexicalization | gsw: Ufklärig |
| Serbo-Croatian |
| has gloss | hbs: Prosvjetiteljstvo je duhovni pokret u Evropi 18. vijeka koji je nastojao zamijeniti dotadašnji dogmatski pristup u književnosti, filozofiji i nauci s individualnim kritičkim promišljanjem. |
| lexicalization | hbs: prosvjetiteljstvo |
| Hebrew |
| has gloss | heb: עידן האורות או הנאורות הוא כינוי לתנועה אינטלקטואלית באירופה, ששמה לעצמה למטרה לבסס מוסר, אסתטיקה וידע המבוססים על רציונליות והנחת יסוד לוגוצנטרית. מנהיגי התנועה ראו בעצמם אליטה אמיצה של אינטלקטואלים המובילים את העולם לעבר קידמה מתוך תקופה ארוכה של חוסר רציונליות, חוסר בגרות ועריצות, שהחלה בתקופה אותה כינו העת החשוכה. התנועה סיפקה את הבסיס הפילוסופי למהפכה האמריקאית ולמהפכה הצרפתית, כמו גם לעליית הקפיטליזם והבורגנות. |
| lexicalization | heb: הנאורות |
| lexicalization | heb: עידן האורות |
| Fiji Hindi |
| has gloss | hif: Age of Enlightenment, Europe ke ek 18th century cultural movement rahaa. Iske center France me rahaa aur isme se philosophers jaise ki Descartes aur Denis Diderot aae rahin. Diderot, aapan idea ke Encyclopédie me likhis rahaa. |
| lexicalization | hif: Age of Enlightenment |
| Croatian |
| has gloss | hrv: Prosvjetiteljstvo je duhovni pokret u Europi u 18. stoljeću. Prosvjetitelji su ostavili svoj pečat u filozofiji i književnosti osobitim preispitivanjem društvenog poretka te čovječnosti, služeći se pritom idejama "prirode", "slobode" i "razuma" (ovaj je bliži zdravoj pameti nego racionalističkome razumu). Svojim suprotstavljanjem religioznim, moralnim i političkim opresijama prosvjetitelji su težili obnavljanju znanja, etike i estetike svoga vremena: prosvjetiteljski ideal čovjeka je onaj koji djeluje po prinicipima, a ne samo po navikama, običajima i tradiciji. Sebe su smatrali naprednom elitom koja se bori protiv iracionalnosti, praznovjerja i tiranije prošlih stoljeća i ujedno djeluje za svjetski napredak. |
| lexicalization | hrv: prosvjetiteljstvo |
| Hungarian |
| has gloss | hun: A felvilágosodás a 18. század eszmeáramlatát jelöli a nyugati filozófiában, illetve világnézeteinek mozgalmát és a kort amelyben lejátszódott. A felvilágosodás gondolkodói az értelmet állították a középpontba, lényege a hagyományos intézmények, szokások és erkölcsök kritikai megkérdőjelezése. A mozgalom vezetőinek célja az volt,hogy a világot „az irracionalitás, a babonák és a zsarnokság hosszú időszaka után a fejlődés útjára vezessék”. Ez forradalmi folyamatokat indított el az emberi értelem, a természet,az Isten, a gazdaság és a társadalom szemléletében. |
| lexicalization | hun: Felvilágosodás |
| Interlingua (International Auxiliary Language Association) |
| has gloss | ina: Illuminismo (A. "Enlightment", G. "Aufklaerung"). Un termino usate desde le 19e seculo pro referer se al ration e autonomia human, characteristic de gran parte del pensamento europee occidental e american del nord, durante del 18e seculo. |
| lexicalization | ina: Illuminismo |
| Indonesian |
| has gloss | ind: Abad Pencerahan (Age of Enlightenment dalam literatur berbahasa Inggris) adalah suatu masa di sekitar abad ke-18 di Eropa yang diketahui memiliki semangat revisi atas kepercayaan-kepercayaan tradisional. Bertolak dari pemikirian ini, masyarakat mulai menyadari pentingnya diskusi-diskusi dan pemikiran ilmiah. |
| lexicalization | ind: Abad pencerahan |
| Icelandic |
| has gloss | isl: Heimspeki 18. aldar, einnig nefnd heimspeki upplýsingarinnar eða heimspeki upplýsingartímans, er tímabil í sögu vestrænnar nýaldarheimspeki, einkum evrópskrar heimspeki. Stundum er 17. öldin einnig talin heyra til heimspeki upplýsingarinnar. |
| lexicalization | isl: Heimspeki 18. aldar |
| lexicalization | isl: Upplýsingin |
| Italian |
| has gloss | ita: LIlluminismo fu un movimento culturale e filosofico nato in Inghilterra intorno alla metà del XVII secolo in seguito allopera di John Locke, poi sviluppatosi principalmente in Francia e diffusosi in Europa dall'inizio del XVIII secolo fino alla Rivoluzione francese. |
| lexicalization | ita: Illuminismo |
| Japanese |
| has gloss | jpn: 啓蒙時代（けいもう じだい）とはヨーロッパで啓蒙思想が主流となっていた17世紀後半から18世紀にかけての時代のこと。啓蒙思想とは、聖書や神学といった従来の権威を離れ、理性（悟性）による知によって世界を把握しようとする思想運動である。この時代にはスコットランドとフランスの思想家たちが、特に重要な役割を果たした。政治と経済の面では、三十年戦争でヨーロッパを二分した政治的宗教的対立がやみ、絶対主義王権と重商主義が確立した時期に当たる。 |
| lexicalization | jpn: 啓蒙時代 |
| lexicalization | jpn: 啓蒙運動 |
| Georgian |
| has gloss | kat: განმანათლებლობა — (; ; ; ) ფილოსოფიური, საზოგადოებრივი და ლიტერატურული მიმდინარეობა XVIII საუკუნის ევროპაში. |
| lexicalization | kat: განმანათლებლობა |
| Kazakh |
| has gloss | kaz: Ағарту дәуірі – 18-19 ғасырларда дамыған идеялық ағым. Оның өкілдері ізгілік, әділеттілік идеялары мен ғылыми таным-білім негіздерін тарату жолдары арқылы қоғам кемшіліктерін түзетуге, оның талғам-талаптарын, саясатын, тұрмысын өзгертуге күш салды. Ағартушылар қатарында * Вольтер, * Руссо, * Монтескье, * Гердер, * Лессиң, * Шиллер, * Гете, * Десницкий, Козельский, т.б. болды. Олар өз уағыздарын, қоғамның барлық топтары мен жіктеріне, әсіресе, билік иелеріне бағыштады. Қоғамдағы кертартпа көріністердің бәрі адамдардың надандығынан, олардың өз табиғатын өзі түсінбеуінен деп білді. Ағартушылық шіркеулік идеология ықпалына, діни догматтарға, схоластикалық ой-ағымдарына қарсы болды. Ағартушылар қоғам дамуындағы сананың айқындаушы рөлі туралы түсініктерге ден қойды. Ағартушылық 18 ғасырдағы әлеуметтік көзқарастардың қалыптасуына едәуір ықпал етті. Шығыс елдерінде бұл ағым біршама өзіндік сипатта өркен жайды. |
| lexicalization | kaz: Ағарту дәуірі |
| Korean |
| has gloss | kor: 계몽주의(啓蒙主義)란 17,18세기 유럽과 신세계를 휩쓴 정치,사회,철학,과학 이론 등에서 광범하게 일어난 사회 진보적,지적 사상운동으로, 계몽사상이라고도 부른다. 또한 18세기를 중심으로 서양철학과 문화적 삶에 있어서 한 시기를 규정하는 용어로 쓰인다. 그 시기에 이성(理性)이 권위의 주요한 요소이자 척도로 지지되었다.이 이성은 인간과 세계의 보편적 원리나 자명한 법칙을 발견할 수 있게 했으며 진보를 확신토록 했다 프랑스,독일,영국에서 발전되었고 이 운동은 러시아와 스칸디나비아를 포함한 많은 유럽지역에 퍼져 나갔다. 계몽주의 이념은 미국 독립선언, 아메리카 합중국 헌법 권리장전, 그리고 프랑스의 인간과 시민의 권리 선언(인권선언)의 탄생에 결정적인 영향을 끼쳤다. 계몽주의의 뜻 Enlightenment(프랑스어 Lumières, 독일어 Aufklärung)를 번역한 한자어 계몽(啓蒙)이란 인간의 어리석음을 깨우친다는 뜻을 지니고 있으며 Enlightenment 사상의 다만 한 부분을 대변하고 있다고 볼 수 있다. 한자어 번역이 그러하듯 이 번역은 한국어로 뚜렷한 뜻을 전달해 주고 있지는 않다.한편,칸트는 인간이 미성숙으로부터 벗어나 타인의 지도없이 이성적으로 사는 것 또는 미완성 상태에서 완성태로 나아가는 것을 계몽이라 했다 |
| lexicalization | kor: 계몽주의 |
| Latin |
| has gloss | lat: Illuminatio est aevum philosophicum saeculi 18 qui momentum rationis expromsit. Illuminationis aevi philosophi veteres doctrinas dubitabant. |
| lexicalization | lat: Aevum illuminationis |
| Latvian |
| has gloss | lav: Apgaismība ir jauns filozofiskās domas attīstības posms Eiropā, kas radās 18. gadsimtā un ievērojami ietekmēja tā laika izglītotās aprindas. |
| lexicalization | lav: Apgaismības laikmets |
| Limburgan |
| has gloss | lim: Dät Öpklärengstiedádder woar n tiedádder, wo dät t dor öm göng, mit hölp vän gvernönf dät dinke vree tmákke vän al verstandslöösched, vööruardeile nndideologié, die út ád tiede nööverkámme. t Spööl sich allein zöf in die wäslik länh in t 17. bietau 18. joarhöngerd n'in die huager kringer. |
| lexicalization | lim: Öpkläreng |
| Lithuanian |
| has gloss | lit: Švėitėma omžios – Euruopas cėvėlėzacėjės istuorėjės periuods, dažniausē tapatėnams so XVIII o., ale Onglėjuo ė Nīderlandūs ans prasėdiejė nu XVII o. vėdore so raciuonalėstėnės fėluosuopėjės sruovės atsėradėmo. Švėitėms čiesās tēpuogė soprontams kāp švėitieju ėdiejėnis – koltūrėnis jodiejėms. Kai katrū lietoviu istuorėku darbūs „Apšvėituos epuocha“ vadėnams Lietovuos koltūras istuorėjės periuods, apėmontės paskotėnios trės XVIII o. dešėmtmetios. |
| has gloss | lit: Švietimo amžius – Europos civilizacijos istorijos periodas, dažniausiai tapatinamas su XVIII a., nors Anglijoje ir Nyderlanduose jis prasidėjo nuo XVII a. vidurio su racionalistinės filosofijos srovės atsiradimu (idėjų istorijoje tai vadinama „proto amžiumi“). Švietimas kartais taip pat suprantamas kaip švietėjų idėjinis – kultūrinis judėjimas. Kai kurių lietuvių istorikų darbuose „Apšvietos epocha“ vadinamas Lietuvos kultūros istorijos periodas, apimantis paskutiniuosius tris XVIII a. dešimtmečius. |
| lexicalization | lit: Švietimo amžius |
| lexicalization | lit: Švėitėma omžios |
| Letzeburgesch |
| has gloss | ltz: Mat Zäitalter vun de Lumières oder och Zäitalter vun der Opklärung bezeechent een eng Epoch an der geeschteger Entwécklung vun der westlecher Gesellschaft am 17. an 18. Joerhonnert déi besonnesch duerch dBestriewe geprägt ass dDenkweis duerch d'Vernonft vun ale Virstellungen, Virurteeler an Ideologien ze befreien. |
| lexicalization | ltz: Zäitalter vun de Lumières |
| Macedonian |
| has gloss | mkd: Просветителството е духовно движење кое започнало некаде на крајот од 17 век (а официјално започнува малку подоцна - во 1715 година). Ова движење имало влијание што се чувствувало и во 19 век. Целта на просветителството, како што и самиот збор кажува, е расветлување на тајните кои отсекогаш биле догма за човештвото. Тоа навлегло во речиси сите области на културата и духот. |
| lexicalization | mkd: просветителство |
| Malay (macrolanguage) |
| has gloss | msa: Zaman Kesedaran (Age of Enlightenment) merupakan istilah yang digunakan untuk menerangkan satu fasa dalam kebudayaan hidup dan falsafah Barat yang berpusat pada abad ke-18. |
| lexicalization | msa: Zaman Kesedaran |
| Mirandese |
| has gloss | mwl: Eiluminismo, Sclarecimiento ó Ilustraçon (an alman Aufklärung, an anglés Enlightenment, an eitaliano Eilluminismo, an francés Siècle ç Lhumières, an spanhol Eilustración) zeignan ua época de la stória anteletual oucidental. |
| lexicalization | mwl: Eiluminismo |
| Low German |
| has gloss | nds: Dat „Tiedöller vun de Opklärung“ is en Tiedöller, wo dat dor üm güng, mit Hölpe vun de Vernunft dat Denken free to maken vun all Stuurheit, Vörordelen un Ideologien, de ut ole Tieden överkamen weern un de ehre Tied al aflopen weern. Ok scholl allens, wat de Minschen nee rutkregen harrn, nu ok endlich annahmen un bruukt weern. Dat speel sik allens af in de westlichen Länner in dat 17. bit 18. Johrhunnert. |
| lexicalization | nds: Opklärung |
| Dutch |
| has gloss | nld: De verlichting is de naam die gebruikt wordt om een politieke en filosofische beweging aan te duiden die de opvattingen over politiek, filosofie, wetenschap en religie binnen de westerse wereld grondig wijzigde. Het was een reactie op het dogmatische autoriteitsgeloof. De verlichting kent een kritische en een constructieve zijde. De kritische zijde bekritiseert (geïnstitutionaliseerd) geloof en onredelijkheid. De constructieve kant gaat over het zoeken naar nieuwe kennis (wetenschap) en nieuwe samenlevingsvormen met als idealen rechtvaardigheid, democratie en mensenrechten. Het is niet mogelijk om het exacte begin en einde ervan aan te duiden, maar ruwweg duurde de verlichting van 1650 tot de Franse Revolutie (eind 18e eeuw). Men spreekt ook van de Eeuw van de Rede. Wanneer de verlichting niet als een periode, maar als een proces wordt opgevat, strekt haar invloed zich ook na deze periode uit. |
| lexicalization | nld: De verlichting |
| lexicalization | nld: verlichting |
| Norwegian Nynorsk |
| has gloss | nno: Opplysingstida var ei samfunnskritisk åndsretning i Europa på 1700-talet (frå kring 1690 til kring 1800). Ein uttrykte ei tru på menneska sine evnar og fremja renessansen sine humanistiske ideal i eit samfunnsmessig perspektiv. Bruken av ordet opplysing (tysk Aufklärung) kan vera ein idé frå den tyske filosofen Immanuel Kant. Det vart lagt vekt på utbreiing av kunnskap, mellom anna ved utgjeving av oppslagsverk. |
| lexicalization | nno: Opplysingstida |
| Norwegian |
| has gloss | nor: Opplysningstiden var en samfunnskritisk åndsretning i Europa på 1700-tallet (fra omkring 1690 til omkring 1800) som uttrykte en tro på menneskets evner og fremmet renessansens humanistiske idealer i et samfunnsmessig perspektiv. Bruken av ordet opplysning (tysk Aufklärung) kan være en idé fra den tyske filosofen Immanuel Kant. |
| lexicalization | nor: Opplysningstiden |
| Occitan (post 1500) |
| has gloss | oci: Lo Sègle de las Luses (var. Sègle de las Lutz, Sègle deras Lutz, Sègle dei Lutz) foguèt un corrent filosofic, politic e social, quapareguèt en França, al Reialme Unit e en Alemanha e quaprès sespandiguèt a dautras parts d'Occident durant lo sègle XVIII. |
| lexicalization | oci: Luses |
| lexicalization | oci: Sègle de las Luses |
| Polish |
| has gloss | pol: Oświecenie, określane często jako wiek rozumu – nurt kulturalny oraz okres w historii Europy przypadający na lata 1688-1789. W rozumieniu szerszym: epoka w dziejach kultury europejskiej między barokiem a romantyzmem. |
| lexicalization | pol: oświecenie |
| Portuguese |
| has gloss | por: Iluminismo, Esclarecimento ou Ilustração (em alemão Aufklärung, em inglês Enlightenment, em italiano Illuminismo, em francês Siècle des Lumières e em espanhol Ilustración) são termos que designam um dos mais importantes e prolíficos períodos da história intelectual e cultural ocidental. |
| lexicalization | por: Iluminismo |
| Romansh |
| has gloss | roh: Lilluminissem è lepoca dal 17. fin 18. tschientaner. La moda da viver da la glieud sa differenziescha fermamain da la moda da viver en il temp medieval, nua che la religiun aveva gronda paisa. La glieud dal temp da lilluminissem è influenzada fermamain da la renaschientscha. Cunquai chil carstgaun è ussa en il center, duai el patratgar e duvrar ses saun giudizi. El duai metter en dumonda criticamain quai che las autoritads dian. |
| lexicalization | roh: illuminissem |
| Moldavian |
| has gloss | ron: Iluminismul este o mişcare ideologică şi culturală, antifeudală, desfăşurată în perioada pregătirii şi înfăptuirii revoluţiilor din sec. XVII-XIX în ţările Europei, ale Americii de Nord şi ale Americii de Sud şi având drept scop crearea unei societăţi „raţionale”, prin răspândirea culturii, a „luminilor” în mase (cf. Carp Maxim). Iluminismul este o replică la adresa barocului, care încearcă să înlăture dogmele religioase şi să infiltreze luminarea maselor pe baza experienţei proprii. |
| lexicalization | ron: Iluminism |
| Russian |
| has gloss | rus: Эпо́ха Просвеще́ния (, ) — одна из ключевых эпох в истории европейской культуры, связанная с развитием научной, философской и общественной мысли. В основе этого интеллектуального движения лежали рационализм, свободомыслие и гуманизм. Начавшись в Англии, это движение распространилось на всю Европу, включая Россию. Особенно влиятельными были французские просветители, ставшие «властителями дум». Принципы Просвещения были положены в основу американской Декларации независимости и французской Декларации прав человека и гражданина. Интеллектуальное и философское движение этой эпохи оказало большое влияние на последовавшие изменения в этике и социальной жизни Европы и Америки, борьбу за национальную независимость американских колоний европейских стран, отмену рабства, формирование прав человека. Кроме того, оно поколебало авторитет аристократии и влияние церкви на социальную, интеллектуальную и культурную жизнь. |
| lexicalization | rus: Эпоха просвещения |
| Sicilian |
| has gloss | scn: L Illuminismu a statu na currenti di pinzeru chi si sviluppau n Europa ntô XVIII sèculu. Ci appi lu so centru nta Francia e duocu fu gistutu di filosofa comu a Voltaire e Diderot. Diderot vanniau lidee di lilluminismu ca pubbricazzioni di l' Encyclopédie (Enciclopidia in francisi), lu primu granni libbru pubbricu di rifirenza. |
| lexicalization | scn: Illuminismu |
| Slovak |
| has gloss | slk: Osvietenstvo bolo kultúrne hnutie, filozofický smer, životný postoj a dejinné obdobie s cieľom nahradiť názory opierajúce sa o náboženskú a politickú autoritu názormi, ktoré sú výsledkom činnosti ľudského rozumu a zároveň obstoja pred jeho kritikou. |
| lexicalization | slk: Osvietenstvo |
| Slovenian |
| has gloss | slv: Razsvetljenstvo je bilo izrazito evropsko družbeno, filozofsko in umetniško gibanje, ki ga grobo uvrščamo v 18. stoletje. Za nekatere zgodovinarje se je obdobje začelo, ko je La Bruyère ob koncu sedemnajstega stoletja napisal Les Caractères. Obdobje poimenujejo tudi čas razuma. Vrhunec doseže v Franciji. |
| lexicalization | slv: Razsvetljenstvo |
| Castilian |
| has gloss | spa: La Ilustración fue un movimiento cultural europeo que se desarrolló –especialmente en Francia e Inglaterra– desde principios del siglo XVIII hasta el inicio de la Revolución francesa, aunque en algunos países se prolongó durante los primeros años del siglo XIX. Fue denominado así por su declarada finalidad de disipar las tinieblas de la humanidad mediante las luces de la razón. El siglo XVIII es conocido, por este motivo, como el Siglo de las Luces. |
| lexicalization | spa: Ilustracion |
| lexicalization | spa: Ilustración |
| Albanian |
| has gloss | sqi: Iluminizmi ishte një lëvizje kulturore dhe filozofike që u përhap në Evropë nga fillimi i qindvjeçarit të XVIII gjer në Revolucionin francez, që u skalit nga përpjekja e çlirimit nëpërmjet arsyes nga mendimi, nga këmbëngulja dhe përfytyrimi, paragjykimet dhe ideologjitë e trashëguara dhe pranimi i diturisë së re të fituar. |
| lexicalization | sqi: Iluminizmi |
| Serbian |
| has gloss | srp: Просветитељство, ( - у преводу „ера осветљених“, ), је европски интелектуални покрет у 17. и 18. веку у којем су идеје о богу, разуму и природи синтентизоване у свеобухватни поглед, чије су присталице покретачи револуционарног развоја у уметности, филозофији и политици. Централна идеја просветитељства је слављење разума као моћи преко које човек схвата цели космос и побољшава своје животне услове. За главне одлике рационалног човека сматране су: знање, слобода и срећа. |
| lexicalization | srp: Просветитељство |
| Swahili (macrolanguage) |
| has gloss | swa: Zama za Mwangaza lilikuwa vuguvugu la kitamaduni katika karne ya 18 huko Barani Ulaya. Ilikuwa na kituo chake huko nchini Ufaransa na kilikuwa kikiongozwa na wanafalsafa wawili ambao ni Voltaire na Denis Diderot. Diderot alieneza azimio hili la mwangza kwa kutumia vitabu vikubwa vya Encyclopédie, kitabu kikubwa cha kwanza cha kumbukumbu. |
| lexicalization | swa: Zama za Mwangaza |
| Swedish |
| has gloss | swe: Upplysningstiden, även kallad upplysningen, var en kulturhistorisk rörelse i Europa, vid mitten och slutet av 1700-talet. Kulmen nåddes i Frankrike under Voltaire och encyklopedisterna. |
| lexicalization | swe: Upplysningstiden |
| Tamil |
| has gloss | tam: அறிவொளிக் காலம் (Age of Enlightenment) என்பது, மேற்கத்திய மெய்யியலினதும், பண்பாட்டு வாழ்வினதும் ஒரு கால கட்டம் ஆகும். இக்காலத்தில் தான் முடிவு எடுப்பதற்கான முதன்மையான அடிப்படை பகுத்தறிவே என்னும் வாதம் முன்வைக்கப்பட்டது. ஜேர்மனி, பிரான்ஸ், பிரித்தானியா ஆகிய நாடுகளில் உருவாகி ரஷ்யா, ஸ்கண்டினேவியா உள்ளிட்ட ஐரோப்பாவின் பெரும்பாலான பகுதிகளுக்கு இவ்வியக்கம் பரவியது. பொதுவாக கி.பி. பதினெட்டாம் நூற்றாண்டை அறிவொளிக் காலம் என்று வரலாற்றறிஞர்கள் கருதுகிறார்கள். ஏனென்றால், இந்நூற்றாண்டில் தான் சுதந்திரம், சமத்துவம், சகோதரத்துவம் மற்றும் ஒரு தனிமனிதனின் பறிக்கமுடியாத உரிமைகள், மனிதர்களின் சமூக ஒப்பந்தத்தின் (Social Contract) விளைவாக உருவாக்கப்பட்ட அரசு மற்றும் அரசனின் கடமைகள் போன்ற கருத்துக்கள் தத்துவத் தளத்தில் இயங்குவதோடு மட்டுமல்லாமல் மக்களின உணர்வுகளையும் ஆட்கொள்ளத் தொடங்கின. அதன் விளைவாகவே பிரெஞ்சுப் புரட்சியும், அமெரிக்கப் புரட்சியும் உருவாகி சர்வாதிகார மற்றும் அடக்குமுறை ஆட்சிமுறைகள் தூக்கி எறியப்பட்டன. ஆனால் அறிவொளிக் காலத்திற்கான அடிப்படைகள் பல நூற்றாண்டுகளுக்கு முன்னரே போடப்பட்டன. |
| lexicalization | tam: அறிவொளிக் காலம் |
| Tagalog |
| has gloss | tgl: Ang Panahon ng Pagkamulat o Ang Paliwanag ay isang katawagan na ginagamit upang ilarawang ang panahon sa Kanlurang pilosopiya at buhay pang-kultura na nakasentro noong ika-18 siglo, kung saan sinusulong ang katuwiran bilang ang pangunahing pinagmulan at pagkalehitimo ng may kapangyarihan. |
| lexicalization | tgl: Panahon ng Pagkamulat |
| Thai |
| has gloss | tha: ยุคเรืองปัญญา (วรรณกรรม) หรือ ยุคสว่าง (ปรัชญา) เป็นคำที่อธิบายถึงปรัชญาตะวันตกและวัฒนธรรมความเป็นอยู่ของผู้คนในทวีปยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 18 และบ่อยครั้งถือว่ายุคนี้เป็นส่วนหนึ่งของช่วงเวลาใหญ่ที่รวมยุคแห่งเหตุผลเข้าไว้ด้วย |
| lexicalization | tha: ยุคเรืองปัญญา |
| Turkish |
| has gloss | tur: Aydınlanma Çağı olarak adlandırılan tarihsel dönem, Aydınlanma felsefesinin 18. yüzyılda doğup benimsenmeye başladığı dönemdir. Batı toplumunda 17. ve 18. yüzyıllarda gelişen ve akılcı düşünceyi eski, geleneksel, değişmez kabul edilen varsayımlardan, önyargılardan ve ideolojilerden özgürleştirmeyi ve yeni bilgiye yönelik kabulü geliştirmeyi amaçlayan düşünsel gelişimi kapsayan dönemi tanımlar. |
| lexicalization | tur: Aydınlanma Çağı |
| Ukrainian |
| has gloss | ukr: Просвітництво — широка ідейна течія, яка відображала антифеодальні, антиабсолютистські настрої освіченої частини населення у другій половині XVII —XVIII століття. Представники цієї течії (вчені, філософи, письменники) вважали метою суспільства людське щастя, шлях до якого — переустрій суспільства відповідно до розуму; були прихильниками теорії природного права. Просвітники мали широкий світогляд, в якому виділялися концепція освіченого абсолютизму, ідея цінності людини, критика церкви, патріотизм, осуд експлуатації людини людиною, утвердження самосвідомості й самоцінності особи. Цим просвітники відрізняються від просвітителів, якими є всі носії освіти і прогресу. |
| lexicalization | ukr: Просвітництво |
| Vietnamese |
| has gloss | vie: Khai sáng (tiếng Pháp: Siècle des Lumières), còn gọi là thế kỷ Ánh sáng, là giai đoạn thế kỷ 18 của triết học phương Tây, hay thời kỳ dài hơn gồm cả Thời đại Lý tính (Age of Reason). Từ này có thể được dùng với nghĩa hẹp hơn để chỉ phong trào của trí thức trong lịch sử, phong trào Khai sáng, phong trào ủng hộ lý tính với vai trò nền tảng căn bản của quyền lực. |
| lexicalization | vie: Thời kỳ Khai Sáng |
| Võro |
| has gloss | vro: Valgustusaig (prantsusõ keelen siècle des lumières, saksa keelen Zeitalter der Aufklärung, inglüse keelen Age of Enlightenment, vinne keelen Просвещение) oll aig 18. aastagasaa Õuruupan, ku usk kerkohe ja saisuisihe kahasi ja inämb naati väärtüstämä ratsionaalsõt mõtlõmist, demokraatiat, inemiseõiguisi ja tiidüst. |
| lexicalization | vro: Valgustusaig |
| Waray (Philippines) |
| has gloss | war: An Panahon han Nalamragan amo an gios kultural ngan katundan nga pilosopiya ha ika 18 siglo. Ini nga kiwa, nagduduso nga an rason, amo an pangunahan nga ginikanan han mga buruhaton. |
| lexicalization | war: Panahon han Nalamragan |
| Yiddish |
| has gloss | yid: השכלה איז געווען א יידישע באוועגונג אין אייראפע סוף דעם 18טן יארהונדערט אין די נייע עפאכע וואס האבן געהאלטן אז מען דארף זיך אויפקלערן מיט די גוישע סביבה כדי צו קענען זייערע חכמות און איינעמען זייערע וועלטלעכע ידיעות צו זיין און אור לגוים. |
| lexicalization | yid: השכלה |
| Yue Chinese |
| has gloss | yue: 啟蒙時期係18世紀歐洲一個係咁湧現新思維嘅時期，大大影響嗰時嘅哲學、文化生活同知識。 |
| lexicalization | yue: 啟蒙時期 |
| Chinese |
| has gloss | zho: 啟蒙時代（）通常是指在18世紀初至1789年法國大革命間的一個新思維不斷湧現的時代。与理性主义等一起构成一个较长的文化运动时期。這個時期的啟蒙運動，覆蓋了各個知識領域，如自然科學、哲學、倫理學、政治學、經濟學、歷史學、文學、教育學等等。 |
| lexicalization | zho: 启蒙运动 |
| lexicalization | zho: 啟蒙時代 |
