| German |
| has gloss | deu: Der Schultheiß oder Schuldheiß (von althochdeutsch: sculdheizo = "Leistung Befehlender", latinisiert (mlat.): scultetus oder sculteus) bezeichnete einen in vielen westgermanischen Rechten auftretenden Beamten, „der Schuld heischt“, das heißt der im Auftrag eines Herren (Landesherrn, Stadtherrn, Grundherrn) die Mitglieder einer Gemeinde zur Leistung ihrer Schuldigkeit anzuhalten hat, also Abgaben einzieht oder für die Einhaltung anderer Verpflichtungen Sorge zu tragen hat. Sprachliche Varianten des Schultheißes sind Schulte, Schultes oder Schulze. Früher wurde zwischen dem Stadtschulzen und dem Dorfschulzen unterschieden. In der städtischen Gerichts- und Gemeindeverfassung war er ein vom städtischen Rat oder vom Landesherren Beauftragter zur Ausübung der Verwaltungshoheit und... |
| lexicalization | deu: Schultheiß |
| French |
| has gloss | fra: Écoutète ou prévôt est la traduction française du terme allemand « Schultheiss » (traduction littérale : « Celui qui prononce un jugement »). Cette fonction se retrouve dans les pays alémaniques, y compris en Belgique et au Luxembourg. Après lannexion de lAlsace par Louis XIV (1648 puis 1681 pour Strasbourg), cette fonction était interdite aux protestants qui contournaient cette interdiction en appelant leur prévôt « Stabhalter » (traduction littérale : « Celui qui tient le bâton »); le bâton étant linsigne de sa fonction de juge, doù encore de nos jours le nom « bâtonnier ». |
| lexicalization | fra: Ecoutete |
| lexicalization | fra: Écoutète |
| Alemannic |
| has gloss | gsw: Dr Schultheiss oder Schuldheiss (vo althochdütsch: sculdheizo = "Dä wo d Leistig befiihlt", latinisiert (mlat.): scultetus oder sculteus) het e Beamte bezeichnet, wo in vile westgermanische Rächt vorcho isch, „dä wo d Schuld erheischt“, das heisst dä, wo im Ufdrag vom ene Herr (Landesherr, Stadtherr, Grundherr) d Mitgliider von ere Gmeind zur Leistig vo was si schulde. muess adriibe, also Abgabe iizieht oder für d Iihaltig vo andere Verpflichtige sorgt. Sprochligi Variante vom Schultheiss si Schulte, Schultes oder Schulze. Früehner het me zwüschen em Stadtschulze und em Dorfschulze underschiede. In dr stedtische Grichts- und Gmeindsverfassig isch er e Beamte gsi, wo vom stedtische Root oder vom Landesherr dr Ufdrag gha het sich um d Verwaltigshoheit und Rächtspfleg z kümmere. |
| lexicalization | gsw: Schultheiss |
| lexicalization | gsw: Schultheiß |
| Hungarian |
| has gloss | hun: A soltész latin eredetű német szó (Schultheiss tkp. adósokat felszólító, német változatai schultze, schulze; szlovák változata šoltýs, škultéty; latinul scultetus. Ma csak családnévként él. |
| lexicalization | hun: soltész |
| Italian |
| has gloss | ita: Lo scoltetto (in tedesco Schultheiß, Schulte o Schulze) indicava fino al 1832 colui che deteneva il potere politico in un comune (corrispondente all'attuale sindaco). |
| lexicalization | ita: scoltetto |
| Japanese |
| has gloss | jpn: 庄屋（しょうや）・名主（なぬし）は、江戸時代の村役人である地方三役（村方三役とも言う）のひとつ、あるいは町役人のひとつである。 |
| lexicalization | jpn: 庄屋 |
| Lithuanian |
| has gloss | lit: Šaltyšius (sen. < ) – Prūsijos ir Lenkijos feodalinio laikotarpio kaimo steigėjas pagal vokiečių teisę vidinės kolonizacijos metu. Šaltyšiaus pareigybė buvo paveldima. Jis vadovavo valstiečių savivaldai ir teismui. Šaltyšius galėjo būti bajoras, miestietis ar valstietis. Gaudavo šeštadalį surinkto činšo, trečdalį baudų, 2–3 valakus (lanus) žemės. |
| lexicalization | lit: šaltyšius |
| Dutch |
| has gloss | nld: :Voor de Nederlandse vertaling van Schultheiss, zie: Schout ---- De ambtstitel Schultheiss (Nederlands: Schout) wordt in het Zwitserse kanton Luzern gedragen door de voorzitter van de Regeringsraad (regeringsleider) van dat kanton. |
| lexicalization | nld: Schultheiss |
| Polish |
| has gloss | pol: Sołtys (niem. Schultheiß od śrdw. łac. scultetus) to w średniowieczu osoba postawiona przez feudalnego pana na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim. Warianty scholtis, szoltyz, sołtys w średniowiecznym systemie prawnym to także wiejski sędzia (Dorfschulze) oraz zasadźca (osadnik), 1180 Schultetus, 1249 Sculte, 1259 Schultheiß, 1300 Schulcz, 1371 Scolcz. Sołtysem mógł być szlachcic, mieszczanin lub chłop. Do praw sołtysa należało: * zbieranie czynszu * przewodniczenie ławie wiejskiej * otrzymywał kilka łanów ziemi, na których mógł osadzać chłopów; powstawały folwarki sołtysie * parytcypował w dochodach feudała (1/6 czynszów i 1/3 kar sądowych) * prawo posiadania jatek, młyna itp. Z drugiej strony miał obowiązek konnej służby wojskowej. |
| lexicalization | pol: sołtys |
| Russian |
| has gloss | rus: Солтыс — (от лат. Scultetus, sculteus через нем. Schultheiß, Schultheiss, Schulz) в Средних веках глава (староста) села, деревни в Центральной и Восточной Европе. |
| lexicalization | rus: Солтыс |
| Slovak |
| has gloss | slk: Šoltýs alebo lokátor (lat. scultetus → škultét) je zakladateľ alebo sprostredkovateľ osídlenia obce na základe nemeckého a valašského práva. Pri kolonizácii podľa valašského práva sa nazýval tiež kenéz. |
| lexicalization | slk: šoltýs |
| Ukrainian |
| has gloss | ukr: Солтис, також Шолтейс (від через ) в середніх віках голова села або селища у Середній та Східній Європі. Завдання солтиса було керувати своїм селом та збирати податки для короля. Він мав майже таке значення як сьогодні мер міста або як голова сільради. |
| lexicalization | ukr: солтис |
